Kryzys gospodarczy (także: krach gospodarczy, recesja gospodarcza[1], załamanie gospodarcze, zapaść gospodarcza, depresja gospodarcza, spowolnienie gospodarcze[2], ale też: osłabienie gospodarcze, zawirowanie gospodarcze, zachwianie gospodarcze, chaos gospodarczy, katastrofa gospodarcza[3], itd.) to zjawisko ekonomiczne w gospodarce. Przyczyn kryzysu upatruje się zależnie od wyznawanej szkoły (zwykle albo-albo):
w czynnikach zewnętrznych, np. przez błędną politykę finansową, politykę gospodarczą, także przez niewydolność systemu finansowego. Jest to podejście charakterystyczne dla szkoły neoliberalnej,
w samej naturze gospodarki kapitalistycznej (marksizm, keynesizm). Podkreśla się zjawisko cykliczności koniunktury, czy obniżenie popytu na dobra konsumpcyjne w skutek wyzysku (marksizm).
W czasie trwania kryzysu następują bankructwa instytucji finansowych i banków, dochodzi do upadłości wielu firm i przedsiębiorstw, w wyniku czego następują zwolnienia grupowe, utrata miejsc pracy i redukcja etatów.
Ogólnie kryzys objawia się nagłym pogorszeniem stanu gospodarki.
Pierwszym sygnałem nadchodzącego kryzysu są spadki indeksów giełdowych lub krach giełdowy przeradzający się w długoterminową bessę. Jeszcze wcześniej można to zauważyć obserwując (monitorując) statystyki dotyczące zawieranych transakcji na kontraktów terminowych (tzw. futures) które pokazują, jakich tendencji należy spodziewać się w niedalekiej przyszłości[4].
Objawami (symptomy) kryzysu są:
galopująca inflacja przeradzająca się w hiperinflację
spadek produkcji
spadek płac
spadek zatrudnienia
wzrost bezrobocia
spadek dochodów
spadek konsumpcji
spadek PKB
wzrost deficytu budżetowego
wzrost deficytu fiskalnego
wzrost deficytu handlowego
trend spadkowy w podatkowych dochodach budżetowych państwa
spadek dynamiki (zwolnienie) tempa wzrostu gospodarczego
zwalnia też dynamika wzrostu produkcji przemysłowej
obniża się tempo eksportu, a przedsiębiorstwa zmniejszą nakłady inwestycyjne.
O tym czy jest kryzys czy go nie ma decydują wskaźniki ekonomiczne, czyli wielkości ekonomiczne charakteryzujące gospodarkę – np. przynajmniej dwa kwartały spadku PKB.
Przeciwieństwem kryzysu gospodarczego jest wzrost gospodarczy.
Największe światowe kryzysy to: Wielki kryzys, kryzys naftowy oraz Kryzys finansowy 2007-2009.
źródło: wikipedia.org
